(ေမး) အရွင္ဘုရား၊ ေအာက္ပါပစၥည္းတို႔ကို ရဟန္း သံဃာေတာ္တို႔အား လွဴအပ္ပါသလား၊ မည္ကဲ့သို႔လွဴမွ ၀ိနည္းသိကၡာႏွင့္ ညီညြတ္ပါသနည္း။
(က) ေရႊ, ေငြ, ရတနာ။
(ခ) ေက်ာင္း, လယ္, ယာ, ေျမ။
(ဂ) အရက္။
(ဃ) ဓား, လံွ, လက္နက္။
(ေျဖ)
(က) ေရႊ, ေငြ, ရတနာ-
ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ေရႊ-ေငြ-ရတနာတို႔ကို ကိုယ္တိုင္လည္း မခံယူရ၊ ကပၸိယစသူတို႔ကို ခံယလူလိုက္ပါ ဟုလည္း မခိုင္းရ၊ အလွဴရွင္တို႔က အနီးအပါး၌ ခ်ထား၍ လွဴသည္ကိုလည္း စိတ္ျဖင့္မသာယာရ၊ နိႆဂၢိယပါစိတ္အာပတ္ သင့္၏-ဟု ပညတ္ေတာ္မူပါသည္။ (၀ိနည္းပါဠိေတာ္ ရူပိယသိကၡာပုဒ္) ဤသိကၡာပုဒ္ေတာ္အတြက္ အာပတ္သင့္သည့္အျပင္ ခံယူမိေသာ ေရႊ-ေငြကိုလည္း စြန္႔ပစ္ရသည္။
မစြန္႔ပစ္လွ်င္-
ခံယူမိေသာ ေရႊ-ေငြကို မစြန္႔ပစ္ဘဲထားလွ်င္ ကိုင္တိုင္း၊ ကိုင္တိုင္း ဒုကၠဋ္အာပတ္သင့္၏။ ထိုေရႊ-ေငြျဖင့္ ခဲတံ၊ စာအုပ္၊ သကၤန္း၊ ဆြမ္း၊ ေက်ာင္း၊ ေဆး စသည္ကို၀ယ္လွ်င္ ၀ယ္သည့္အတြက္ အာပတ္ထပ္၍ သင့္ရံုသာမက ထို၀ယ္အပ္ေသာ စာအုပ္, ခဲတံ (ထိုေငြျဖင့္ ေဆာက္အပ္ေသာေက်ာင္း) စသည္ကို သံုးစြဲလွ်င္ (ပိုင္ရွင္သာမက ရဟန္းအားလံုး) သံုးတိုင္း၊ သံုးတိုင္း အာပတ္ထပ္၍ သင့္ျပန္ေလသည္။ (ထို႔ေၾကာင့္ ေရႊ-ေငြ ရတနာကို မိမိတပါးအတြက္ျဖစ္ေစ၊ သံဃာအမ်ားအတြက္ ျဖစ္ေစ၊ ေက်ာင္းေဆာက္ရန္ ေက်ာင္းျပင္ရန္ျဖစ္ေစ၊ ေစတီေတာ္တည္ရန္၊ ျပဳျပင္ရန္ ျဖစ္ေစ အလွဴမခံေကာင္းေခ်)။
အပ္ေသာလွဴနည္း-
ထို ေရႊ-ေငြ ရတနာတို႔ကို ရဟန္းသံဃာအား တိုက္ရိုက္မလွဴဘဲ ကပၸိယလုပ္တတ္သူထံ အပ္ႏွံ၍ မည္မွ်အဖိုးတန္၍ အပ္ေသာပစၥည္းကို ကပၸိယ မည္သူ႔ထံ ေတာင္းပါ၊ အလွဴခံပါ-ဟု ေလွ်ာက္ရမည္။ ထိုသို႔ အလွဴရွင္က မေလွ်ာက္တတ္လွ်င္ ကပၸိယလုပ္သူက တပည့္ေတာ္ထံ မည္မွ်အဖိုးတန္အပ္ေသာ ပစၥည္းေတာင္းပါ-ဟု ေလွ်ာက္ရမည္။ ထိုသို႔ေလွ်ာက္မွ ထိုကပၸိယထံ ေတာင္းေကာင္းသည္။ ကပၸိယထံ ေငြကိုအပ္ႏွံရံုသာ အပ္ႏွံ၍ အလွဴရွင္(သို႔မဟုတ္-ကပၸိယလုပ္သူ) က အပ္စပ္ေသာပစၥည္းကို ေတာင္းဖို႔၊ အလွဴခံဖို႔ မေလွ်ာက္လွ်င္ မေတာင္းေကာင္းေခ်။ (၀ိနည္းေတာ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ေသာ ပစၥည္းကို အပ္ေသာပစၥည္း-ဟု ေခၚသည္။ ထို႔ျပင္ ဤေငြကို ေက်ာင္းအားလွဴပါ၏။ ေစတီေတာ္အား လွဴပါ၏-ဟု ေလွ်ာက္၍လွဴလွ်င္ လွဴေကာင္း၏။ ကပၸိယလုပ္တတ္သူက ထို ေရႊ-ေငြကို သိမ္းဆည္း၍ ေက်ာင္းျပင္မႈ စသည္ကိုျပဳရသည္။ ကပၸိယက သံဃာအား (ပုဂၢိဳလ္အား) အလိုရွိသလို စီမံပါဟုေလွ်ာက္လွ်င္ ရဟန္းက ေက်ာင္းျပင္ရန္ စသည္ကို ေျပာေကာင္း၏။ ေငြကို လက္သမားအား ေပးလိုက္-စသည္ျဖင့္ကား မေျပာေကာင္း။
(ခ) ေက်ာင္း, လယ္, ယာ, ေျမ-
ထိုပစၥည္းတို႔တြင္ ေက်ာင္းကို ပုဂၢိဳလ္တပါးအားျဖစ္ေစ သံဃာအားျဖစ္ေစ တိုက္ရိုက္လွဴဒါန္းေကာင္း၏။ ေျမကိုလည္း ေက်ာင္းေဆာက္ရန္ျဖစ္လွ်င္ အာရာမအျဖစ္ျဖင့္ အလွဴခံေကာင္း၏။ လယ္ယာကိုကား တိုက္ရိုက္မလွဴေကာင္း၊ သုတၱန္ပါဠိေတာ္၌ လယ္ယာကို အလွဴမခံျခင္းကို သီလအျဖစ္ျဖင့္ ေဟာေတာ္မူ၏။ ၀ိနည္းပါဠိေတာ္၌ ေရႊ-ေငြကို အလွဴခံျခင္းႏွင့္ တန္းတူထား၍ တားျမစ္ေတာ္မူသည္။ (န ေက၀လံ စ ဟိရည သု၀ဏၰေမ၀၊ အညမၸိ ေခတၱ၀တၳာဒိ အကပၸိယံ န သမၸိဋိစၧိတဗၺံ)။
(နိႆဂၢိယပါစိတ္ ပထမ၀ဂ္ ဒသမသိကၡာပုဒ္ အ႒ကထာ)။
လယ္ယာကို အပ္ေသာလွဴနည္း-
လယ္ယာကို ေက်ာင္း (ေက်ာင္းတိုက္)အား လွဴပါ၏-ဟု၄င္း၊ ေက်ာင္း၌ (သို႔မဟုတ္ ပုဂၢိဳလ္တပါး၌) အသစ္အသစ္ ျပဳဖြယ္ရွိေသာ န၀ကမၼအလုပ္အား လွဴပါ၏-ဟု၄င္း၊ ေစတီအား လွဴပါ၏ဟု၄င္း လွဴလွ်င္ေကာင္း၏။ ကပၸိယလုပ္သူက ထိုလယ္ယာကိုစီမံ၍ လယ္မွျဖစ္ေသာစပါးကို ေရာင္းျပီးလွ်င္ ေက်ာင္း၌ အသံုးလိုေသာ ပစၥည္းကို သူ႔ဘာသာ အလိုက္သိစြာ လွဴလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ သံဃာေတာ္အား (သို႔မဟုတ္ ပုဂၢိဳလ္တပါးအား) အပ္ေသာပစၥည္းကို ေတာင္းပါ-ဟုေလွ်ာက္လွ်င္ အလိုရွိရာ ေတာင္း၍ျဖစ္ေစ သံုးစြဲေကာင္း၏။ ဤနည္းအားျဖင့္ လွဴအပ္ေသာလယ္ယာကို ၀တၳဳကံ (၀တၱက) ဟု ေခၚေ၀ၚၾကသည္။
(ဂ) အရက္-
အရက္သည္ အလွဴရွင္ကိုယ္တိုင္ကပင္ မလွဴေကာင္းေသာ ပစၥည္းျဖစ္၏။ အလွဴခံပုဂၢိဳလ္က အလွဴခံမႈ၌ အျပစ္ရွိေၾကာင္းမွာ အထူးေျပာဖြယ္ မလိုေတာ့ပါ။ ေလာက၌ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈဟု အမ်ားက သမုတ္ထားအပ္ကုန္ေသာ္လည္း အမွန္အားျဖင့္ မေကာင္းမႈ အကုသိုလ္ျဖစ္ေသာ ဒါနတို႔သည္ ေသရည္အရက္အလွဴ။
ပြဲလမ္းသဘင္အလွဴ။
မိန္းမအလွဴ (ခံစားဖို႔ရန္ေခတၱလွဴျခင္း)
ႏြားမအမ်ားရွိရာ၌ ႏြားလားဥသဘကို လႊတ္ေပးေသာအလွဴ။ (ႏြားမတို႔ႏွင့္ သားစပ္ဖို႔ အလွဴျဖစ္သည္)။ ကိေလသာတိုးပြားေအာင္ အဆန္းတၾကယ္ ျပဳလုပ္အပ္ေသာ မိန္းမ၊ ေယာက်္ား၊ အရုပ္အလွဴ၊
ဤသို႔အားျဖင့္ ၅-ပါးရွိကုန္၏။
(၀ိနည္းပရိ၀ါပါဠိေတာ္ ဧကုတၱရ ပဥၥက)
(ဃ) ဓား, လွံ, လက္နက္-
ဤလက္နက္မ်ားကိုကား အလွဴခံဖို႔ကို မဆိုထားဘိ-ရဟန္းမ်ားမွာ ကိုင္၍မွ် မၾကည့္ရ-ဟု ၀ိနည္း၌ တားျမစ္ေတာ္မူပါသည္။ ဥပါသကာ စစ္စစ္ျဖစ္သူမ်ားလည္း ထိုလက္နက္ကို အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္လွ်င္ ဥပါသကာ ေအာက္တန္းစား-ဟု ပဥၥကအဂၤၢဳတၱိဳရ္ ပါဠိေတာ္၌ ေဟာေတာ္မူပါသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဤ(၆)နံပါတ္၌ပါေသာ ေရႊ-ေငြ ရတနာစေသာ ပစၥည္းမ်ားကို အလွဴမခံဖို႔ရန္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ တားျမစ္ေတာ္မူခ်က္သည္ အလြန္ ေလးနက္ေတာ္မူ၏။ သဠာယတန၀ဂၢ သံယုတ္ပါဠိေတာ္ (ဂါမဏိသံယုတ္) ၌လည္း ေရႊ-ေငြကို သံုးစြဲေကာင္းသူမွာ ကာမဂုဏ္ငါးပါး (သားမယားစသည္မ်ား) လည္း သံုးစြဲေကာင္း၏-ဟု သားမယားႏွင့္ တန္းတူထား၍ ေရႊ-ေငြမ်ားကို မခံယူထိုက္ေၾကာင္း မိန္႔ေတာ္မူသည္။ ထိုသို႔ ေလးေလးနက္နက္ တားျမစ္ေတာ္မူခ်က္၌ မူလအေၾကာင္းကိုပါ စုေပါင္းစဥ္းစားသင့္၏။
စဥ္းစားခ်က္-
ေရႊ-ေငြ ရတနာႏွင့္ လယ္ယာ မိုးေျမတို႔သည္ အိမ္ရာတည္ေထာင္ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ား၏ အဖိုးအတန္ဆံုး ပစၥည္းမ်ားျဖစ္၏။ ထိုပစၥည္းမ်ားကို ရဟန္း သံဃာတို႔သံုးေဆာင္ေနလွ်င္ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ားႏွင့္ ထူးျခားေသာအက်င့္ မရွိေတာ့။ ကာမဂုဏ္ခံစားေသာ လူ၀တ္ေၾကာင္မ်ား၌ ထိုခံစားမႈေၾကာင့္ အ၀ိဇၨာႏွင္ ့တဏွာ (ေလာဘ, ေဒါသ, ေမာဟ) ျမဴမႈန္ေတြ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ထူထဲသည္ထက္ ထူထဲ၍ ေနရကား သံသာရ ၀ဋၬဒုကၡေတာ ေမာစနတၳာယ-ဟု ရည္မွန္းခဲ့ေသာ ရဟန္းတို႔မွာ ထိုနည္းအတိုင္းသာ ကိေလသာျမဴေတြ ထူပိန္း၍ေနေပလိမ့္မည္။ ထိုသို႔ျဖစ္လွ်င္ သံသရာမွ ကယ္တင္လိုေသာ ဘုရားရွင္၏ ရည္မွန္းေတာ္မူခ်က္ သည္ပင္ အေျခကစ၍ ေပ်ာက္ပ်က္ေပေတာ့လတၱံ႔။
တိုက္တြန္းခ်က္-
ထိုျပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ သာသနာ့၀န္ထမ္း ရဟန္းေကာင္းမွန္လွ်င္ ဖခမည္းေတာ္ဘုရား၏ အမိန္႔ေတာ္ကို တရိုတေသ လိုက္နာ၍ ပါရမီျဖည့္လိုကလည္း အားရပါး႐ သာသနာျပဳလ်က္၄င္း၊ ယခုဘ၀တြင္ပင္ ကၽြတ္တမ္း၀င္လိုကလည္း လူသူမနီး ေတာျမိဳင္ႀကီး၀ယ္ က်က်နန ၀ိပႆနာကမၼ႒ာန္း ႀကိဳးပမ္းလ်က္၄င္း ကိုယ္စီကိုယ္င သာသနာ့၀န္ကို ထမ္းသင့္ၾကပါသည္။ သာသနာျပဳလိုေသာ ဒါယကာ ဒါယိကာမအစုတို႔လည္း ပကာသန အလွဴဒါန အေပ်ာ္အပါး ဥပုသ္သီလတို႔ကို ေရွာင္ရွား၍ ဆရားမ်ားႏွင့္တူစြာ သံသရာမွ ျမန္ျမန္ကၽြတ္လိုလွ်င္ မွန္မွန္ႀကီး တရားက်င့္၍ ပါရမီျဖည့္လိုလွ်င္လည္း သာသနာကို အားရပါးရ ကူညီကာ ရခဲ့ေသာ ဘုရားသာသနာ၀ယ္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ အလိုေတာ္က်ေအာင္ ဒါန, သီလ, ဘာ၀နာအမႈကို ျပဳသင့္ၾကပါသတည္း။